the Quick Version
de Motivational Interviewing (MI) laat heel goed zien dat er verschillende niveaus zijn waarop we iets willen, of in ieder geval waarop we praten over de dingen die we willen. Verschillende niveaus van behoefte hebben aan, wensen hebben naar of gemotiveerd zijn tot.
Wanneer je nou met iemand aan het praten bent over de veranderingen in de manier van leven dan is het handig om daar even genuanceerd naar te kijken want daar zijn wel de nodige lessen te leren van de MI.
Hoe dan? Lees:
the Longer Version
Niveaus van motivatie en hun betekenis voor verandering
Mensen hebben fantasieën, mensen kunnen iets wensen, mensen kunnen de noodzaak voelen van iets, mensen kunnen ergens redenen voor hebben, mensen kunnen hun zinnen op iets hebben gezet… En dat is allemaal niet hetzelfde.
het is allemaal ook zeker geen voorwaarde voor verandering van het normale, automatische gedrag. Want gedragsverandering is lastig en daar hebben we echt motivatie voor nodig om daar verandering in aan te brengen.
De kans dat mensen “ergens voor gaan”, dat ze iets zullen gaan doen om een bepaald doel te bereiken, die wordt steeds groter naarmate je verder komt in dit rijtje, naarmate de motivatie zich verdiept.
Dit rijtje is ook belangrijk om misverstanden en teleurstellingen te voorkomen. Je ziet namelijk rond gedragsverandering vaak misverstanden ontstaan tussen mensen als de één zegt: “het lijkt mij aardig als” en de ander die de noodzaal van een bepaalde verandering al veel helderder voor ogen heeft en eigenlijk verwacht dat er al plannen gemaakt zijn (en dat het dan maar telkens niet gebeurt).
Niveaus van motivatie
- “nice to haves”, dromen, fantasieën, dingen die leuk zouden zijn als ze zouden gebeuren, misschien overkomt het andere mensen wel, misschien is er een kansje dat het uit de lucht komt vallen of dat iemand met een toverstafje voorbij komt. Of aan de andere kant een probleem dat je herkent dat je liever voorkomt.
- wanneer je jouw dromen begint uit te spreken of wanneer jij begint uit te spreken dat bepaalde algemene problemen misschien wel jouw problemen zijn, dan is dat natuurlijk wel een verdieping van de zin om iets te laten gebeuren. Wanneer jij zichtbaar bent en mensen weten wat jij leuk zou vinden, wanneer mensen herkennen dat dingen voor jou een probleem zou kunnen zijn… dat is een stap naar een volgende stap
- iets wensen, iets graag willen, bedenken hoe het zou zijn als het zo was, iets dat voelt als een goed idee (en het ìs misschien ook een goed idee… maar wensen blijven op een bepaald niveau van abstractie hangen.
- wanneer je jouw wensen uit begint te spreken, niet als nice-to-haves maar als iets dat jij werkelijk wenst voor jezelf dan is dat natuurlijk wel een diepere wens dan de onuitgesproken wens. Als andere mensen moeten weten dat jij iets wenst maar je benoemt dat niet bijvoorbeeld…
- redenen voor iets hebben, iets een verstandig idee vinden, denken dat iets een goed plan is, dat is weer een ander niveau van behoefte hebben. Ik zou niet graag zeggen dat het meer of minder gewicht zou hebben dan “wensen”. Waar “wensen” soms iets meer “van het hart” zijn, zijn de “redenen” meestal iets meer “van de ratio”.
- wanneer je jouw redenen gaat bespreken met mensen dan verandert er natuurlijk wel iets, mensen gaan ook meer met je meedenken…
- de noodzaak voelen tot iets, dat heeft weer een ander niveau, dat voel je meer. Dat klinkt flauw maar “noodzaak” heeft meer noodzakelijkheid, je voelt misschien al dat er “nood” zou ontstaan als je het niet laat gebeuren, je weet vaak ook wel wat je zelf zult moeten doen of wat je anderen moet vragen (maar er hoeft nog geen plan) te zijn
- een verdieping van noodzaak is natuurlijk het moment dat je uit spreekt naar anderen dat je iets nodig hebt. Dat uitspreken maakt de noodzaak vaak ook voor jezelf duidelijker. Een uitgesproken noodzaak is als het ware noodzakelijker dan een noodzaak die je zelf wel voelt maar die nog in de lucht hangt.
- een noodzaak uitspreken ook als daadwerkelijke noodzaak is het diepste niveau van noodzakelijkheid. Dat doe je niet met iedere wens, dat doe je alleen met de paar dingen die noodzakelijk zijn voor jouw leven (regelmatig maken mensen de fout dat zij hun noodzaken uitspreken als wensen
- een plan hebben, stappen in een bepaalde volgorde voor je zien voor iets is natuurlijk aan de rationele kant van de zaak weer een stap verder dan redenen hebben. Er ontstaat een idee van de stappen die nodig zouden kunnen zijn. Dat plan kan niet kloppen, maar het is altijd ‘logisch’ binnen de manier van denken (hard bidden voor een resultaat is ook een plan)
- en zoals telkens is ook hier het uitspreken van de plannen natuurlijk een verdieping van de motivatie, zo wordt een plan tot planning omdat het afgestemd raakt op de plannen van anderen.
- commitment hebben, werkelijk je zinnen op iets gezet hebben en er voor aan de slag gaan, jezelf verbinden met je hart en je kop met een doel en de weg daarnaartoe en weten wat je ervoor over zult hebben, dat is nog weer een stap dieper dan alleen de noodzakelijkheid ervan voelen of een plan gemaakt hebben. Je weet wat je gaat doen en wanneer het af moet zijn. Er is een plan in je hoofd -zelfs als het en beetje een vaag plan is- en je ziet jezelf aan de slag om dat plan uit te voeren
- Je hardop committeren tot iets, je hebt dan niet alleen een plan en een doel dat je werkelijk wilt laten gebeuren, je spreekt het ook uit naar anderen. Je vertelt in je omgeving wat jij wilt laten gebeuren en wanneer je dat wilt doen en wat je ervoor zult doen. Je vraagt mensen ook om daar rekening mee te houden of daar aan mee te werken. Je geeft er de eerste prioriteit aan in de gesprekken hierover of je start als andere mensen er niet over beginnen.
|
(MOGELIJK) GESPREKSONDERWERP |
|||
|
E M O T I E |
FANTASIE nice to haves, dromen, fantasieën, dingen die leuk zouden zijn |
R A T I O |
|
|
WENSEN wensen, graag willen, bedenken hoe het zou zijn, voelt als een goed idee |
REDENEN redenen voor iets, verstandig idee, goed plan |
||
|
NOODZAAK nood(!)zaak voelen |
PLAN planning maken |
||
|
COMMITMENT commitment hebben, werkelijk je zinnen op iets gezet hebben en er voor aan de slag gaan, jezelf verbinden met je hart en je kop met een doel en de weg daar naartoe en weten wat je ervoor over zult hebben |
|||
|
RESULTAAT |
|||
meanderen tussen ratio en emotie
Deze tabel maakt ook duidelijker dat er niet één weg naar Rome is, er zijn er vele. Grofweg zet ik hier de ratio naast de emotie als verschillende vormen van motivatieverdieping. Vrijwel iedereen heeft het nodig om te meanderen tussen die twee. Het voelen dat het plan een goed plan is, het nadenken over het gevoel dat je hebt als je iets wenst, het voelen dat een gedane stap moeite heeft gekost… het maakt “een weg” tot “jouw weg”.
Het maken van (achteraf gezien) ‘fouten’ is daar ook belangrijk in. Natuurlijk zouden we in het kader van efficiëntie en het voorkomen van nodeloze pijn graag voorkomen dat iedereen een fout maakte. Maar dat doet waarschijnlijk geen recht aan onze eigenheid.
Ik zal best wel fouten maken, maar dat zijn dan wel mijn eigen fouten!
In dat kader heeft het ook niet zo’n zin om enorm te gaan mikken op de aller efficiëntste en “kortste weg” want goed beschouwd is dat eigenlijk alleen iets dat je achteraf kan bepalen. Natuurlijk kan je leren van de fouten van andere mensen (en als je ze durft te voelen kan je misschien zelfs leren van je eigen fouten) maar we hebben allemaal de ervaring nodig dat we niet klakkeloos deden wat iemand het verstandigst vond.
Als we iets een beetje stevigheid voor de toekomst willen geven dan doen we er verstandig aan om ons onze weg eigen te maken. Dus het draait er dan ook om dat je elkaar helpt om je “eigen weg” te vinden.
beter herkennen
Als we nog een beetje beter kijken naar de verschillende niveaus om ze nog beter te herkennen als je met iemand in gesprek bent dan kan je nog net iets beter herkennen waar iemand staat en wat er waarschijnlijk gaat gebeuren, wat de kans is dat iemand zelf in beweging gaat komen, Blijft het een leuke fantasie ook in de toekomst. Of gaat het waarschijnlijk gebeuren (want als plan A niet lukt dan doe je toch plan B als je werkelijk gecommitteerd bent)
“nice to haves”
Nice-to-haves kan je herkennen aan de tijdelijkheid, of aan de lichtheid van de behoefte. Het zou leuk zijn als. Maar het is niet iets waar ik heel veel aan denk. Vaak worden er ook woorden gebruikt als “het zou leuk zijn als” of “het lijkt me aardig dat”. Maar op de één of andere manier is het verhaal eromheen dat datgene er “ineens is”. Het is een leuk idee als het er ineens zou zijn. En dat daarvoor iets moet groeien, dat er iets bemest en gesnoeid moet worden, of dat er iets gebouwd moet worden en dat daarvoor stenen en specie wel handig zijn, dat hele stuk van het verhaal is niet ingevuld. Ineens is het er en dat is een leuk idee, een lekker gevoel, een mooie ervaring.
wens (desire)
Ook in het verhaal in ons hoofd rond “wensen”, daarbij is het doel belangrijker dan de weg daar naartoe. We zouden wensen dat we er al waren maar het is als het ware meer een plaatje in de toekomst dat gedacht wordt en waar we een goed gevoel bij krijgen. Een wens is eerder een beschrijving van de wereld hoe iemand het zou willen dan iets anders. Er zit meer geur en smaak aan, meer kleur en geluid en dat soort wensen (als werkwoord) is goed bruikbaar om te proeven of het resultaat echt gewenst gaat worden. Je kunt merken dat je ergens zin in krijgt, dat het je een lekker gevoel zal geven of een mooi gevoel.
Maar het is géén plan, er is geen uitgestippelde route van hier-en-nu naar daar-en-dan.
als je maar hard genoeg wilt dan gebeurt het vanzelf… (als je daarnaast ook nog mazzel hebt of voldoende betaalt … in geld of anderszins) …the secret…
redenen (reason)
Redenaties geven al iets meer tijdslijn aan het verhaal in ons hoofd. Maar vaak zie je wel (rond redenen voor gedragsverandering) dat die redenen meer in het verleden zijn gelegen, en vaak ook wel wat negatief gekleurd: “dit moet niet nog een keer gebeuren” of in een negatieve toekomst: “ik zou niet willen dat zus-en-zo gebeurt”. Redenen waarom iets verstandig zou kunnen zijn in de toekomst… er zijn al wel ideeën er is misschien een eerste idee van een plan van aanpak maar het zou ook nog zo maar kunnen zijn dat je voor vertrek ook nog wel iets anders zou kunnen verzinnen.
Ons hoofd is nou eenmaal slim en onderweg soms makkelijk afgeleid. Pas als we dingen met ons hart èn ons hoofd, met onze emotionaliteit èn onze ratio willen dan wordt de kans echt groter dat ze ook gaan gebeuren.
noodzaak (need)
Iets soortgelijks gebeurt er ook steeds rond “noodzaak”. Noodzakelijkheid is vrijwel altijd een beetje negatief gekleurd (bij gedragsverandering). Er is iets dat maakt dat je wèg wilt, je wilt dat iets uit het verleden zich niet(!) herhaalt of je of wilt weg van een mogelijk verloop van de toekomst en daar moet “iets” voor gebeuren. Daarbij geldt dat dus vaak wel duidelijk is dat er “iets” moet gebeuren maar minder duidelijk is vaak “wat”. Het verhaal in ons hoofd rond dit onderwerp krijgt wèl de nodige lading. En dat er iets gaat gebeuren dat is best waarschijnlijk. Maar de manier waarop we de nood vóór gaan zijn, die zou ook nog zo maar eens een paar keer kunnen veranderen. Er is nog geen relatie tussen de gedragsverandering (X) en het doel (Z). Er is wel een mate van urgency
plan(ning)
Volledig los van de urgency die je kan voelen is een planning een verdieping van het idee. Het plan krijgt tijdsperspectief met theoretische stappen die in een volgorde komen. Resultaten genieten na investeringen, fundamenten voor mooie torentjes etc.etc.
Een plan, en zeker een planning maakt dingen echter en concreter omdat ook bedacht wordt waar wat moet groeien en waar welke stappen gebouwd moeten worden. Het einddoel blijft belangrijk voor het bepalen van de richting maar de subdoelen en hun acties krijgen ineens tijdens planning wel veel meer invulling en aandacht.
“verbinden aan (commitment)
Bij commitment gebeurt er iets nieuws. Er ontstaat meer tijdspad, meer plan. Hoofd en hart werken beter samen.
Als ik een afspraak met mijzelf heb gemaakt (en mogelijk ook een afspraak met anderen) dan heb ik een verhaal in mijn hoofd met stappen van hier-en-nu naar daar-en-dan. Ik heb een plan waar ik voor kies, waarmee ik weet wat ik wanneer moet doen of laten, en ik weet dat er dingen mis kunnen gaan dus waarschijnlijk heb ik met andere mensen ook wel back-up plannen doorgesproken. Ik ben doordrongen van de noodzaak van de stappen om mijn doel te bereiken en heb me ook voorgenomen ze daadwerkelijk te gaan doen, ik heb nagedacht over mogelijke ‘prijskaartjes’.
En mogelijk is misschien zelfs het einddoel wat meer op de achtergrond gezet omdat ik veel meer bezig ben met de stappen naar de tussendoelen.
de weg wordt belangrijker als het doel … tenminste, als je de stappen helder genoeg hebt om ze te kunnen zetten en niet alleen maar tevreden bent als het doel bereikt zou zijn maar als je onderweg al kunt genieten van het zetten van stappen
epiloogje
Ik hoop met dit stukje jou wat te sensibiliseren voor de manier waarop mensen praten. In het vervolg zal ik nog meer gaan zeggen over de dingen die je kunt doen om mensen van stap 1 naar stap 5 te brengen. Maar het is al nuttig om te snappen waar iemand staat in zijn eigen motivatieproces. Je kunt beter aanvoelen waar iemand is en dan hoef je niet te rekenen op dingen die mogelijk helemaal niet gaan komen. Dan hoef je ook niet te gaat bitsen als iemand zegt “maar ik had toch gezegd dat ik ermee bezig was. Dan kun je gewoon antwoorden met: “ja fijn, maar ik had er nog niet mee gerekend want het klonk nog als een wens en nog niet als een commitment 🙂
Als we vorig jaar als mensheid één tiende hadden uitgegeven van het bedrag dat we aan oorlogsvoering hadden uitgegeven aan het oplossen van armoede in de wereld.. dan was er geen armoede meer geweest. Dat had waarschijnlijk heel wat oorlogen gescheeld als we dat al tien jaar terug hadden gedaan…
Mocht u vragen willen stellen +klik hier+
contact pagina: +klik hier+
Heb je aanvullingen of opmerkingen: plaats hieronder een reactie…
westcoachingblog.wordpress.com 