the Quick Version
Opvoeden, zeker in één-ouder gezinnen, is niet makkelijk. En regelmatig verzuchten mensen dat ze niet meer weten hoe het moet met de opvoeding van hun kind(eren) omdat er iedere keer weer ruzie ontstaat, of omdat uiteindelijk de situatie iedere keer zo uit de hand loopt…
Dan komen we vaak tot de conclusie dat je als kind in staat bent om jouw ouder(s) te bespelen als een accordeon. Met genoeg druk of door voldoende te zuigen en dan op het juiste moment de goede knoppen in te drukken.
Deze metafoor even wat verder onderzoeken? Lees:
the Longer Version
Hoe zorg je dat jouw kind jou niet langer bespeelt als een accordeon?
Ik vraag je om eens over jezelf na te denken als accordeon. Je weet wel, zo’n ouderwetse “trekzak” met een balg die zorgt voor het volume en met voldoende knopjes om op te drukken. Knopjes die ‘lastig’ genoeg zijn om automatische reacties te veroorzaken…
Waarom je dat zou doen? Als je ziet hoe je bespeeld wordt en met wat meer afstand naar jezelf kunt kijken (als je merkt dat je bespeeld wordt) dan wordt het makkelijker om jouw rol als opvoeder weer op te pakken.
Want als je bespeeld wordt door jouw kind dan is dat niet passend bij de rol van opvoeder. Een opvoeder bepaalt welke muzak er klinkt in huis. Samen spelen is he-le-maal OK. Maar bespeeld worden en de macht in de opvoeding verliezen is niet alleen slecht voor jou het is ook niet goed voor jouw kind.
De accordeon als metafoor
Wanneer je een accordeon bespeelt dan moet je op de juiste knopjes drukken terwijl je ondertussen voldoende aan de trekzak trek of druk zet op de balg zodat er ook volume ontstaat in de toon. Als je op de knoppen drukt terwijl je niet trekt of druk geeft, dan is er niks te horen.
Welke knopjes houdt jouw kind ingedrukt terwijl ie aan jou trekt of je onder druk zet?
…Want het is telkens die combinatie.
Drukken en zuigen
Wat is nou het drukken en zuigen van jouw kind op jouw accordeon? Voorbeeldjes maken dat misschien duidelijk: Misschien zit jouw teenager languit op de bank en trekt z’n ondermijnende houding de hele energie uit de kamer weg net voordat ie begint over jouw depressie, of misschien komt ie juist net iets te dicht bij je staan of geeft ie net even te veel volume in de discussie, terwijl ie begint over schuld (en dat die dus helemaal bij jou ligt). Misschien is ie net even te vaak niet op tijd gekomen of blijft ie net even te lang op de WC zitten zodat dat je wilt uitroepen “zit niet zo te zuigen!”
Een harmonica geeft namelijk geen geluid als je alleen maar de knopjes indrukt, je moet ook nog eens druk geven op, of zuigen aan die balg voordat er iets gebeurt. En dat is nou precies wat jouw kind ondertussen ook heeft geleerd.
Jij blijkt te bespelen te zijn door inhoudelijk over lastige onderwerpen te beginnen nadat ze net lang genoeg aan het zuigen waren of nadien ze net voldoende druk hebben gezet. Je moet als kind eerst voldoende emotionele lading hebben opgebouwd voordat je bij je ouders op de knopjes begint te drukken. Wanneer ze door het zuigen of onder druk zetten voldoende emotioneel zijn zodat ze minder goed weerbaar zijn en niet zo veel uithoudingsvermogen meer hebben, dat is het moment dat je op de knopjes kunt drukken.
Wat zijn eigenlijk ‘de knopjes’?
Je zult al wel gemerkt hebben dat er een aantal -en waarschijnlijk niet eens zoveel- ‘knopjes’ zijn waarmee jij manipuleerbaar wordt. En laten we duidelijk zijn: in 90% van de gevallen zijn die knopjes gewoon jouw pijnpunten. Iemand begint erover, je drukt er op en “auw” en dan ontstaan er daardoor automatische reacties. Woede, teleurstelling, angst, verdediging, ik weet het niet. Maar de toon van dat knopje bepaalt vervolgens wat er gezegd wordt en niet langer jouw ideeën over opvoeden.
Wat zeggen de kinderen dan inhoudelijk waar je zo van van de rel raakt?
Dingen als “Jij bent zó gemeen dat ik ervan moet huilen”? Is dat wat jou triggert waardoor je zo geëmotioneerd raakt dat je alleen nog maar wilt dat dit gevoel stopt en dat je daarom je kind maar gelijk geeft?
Of is het “Jij doet mij verdriet!”… en misschien is dat extra lastig omdat jouw eigen jeugd nogal verdrietig was? Of komen ze verder met “jij doet mij pijn!”… wat misschien wel extra ingewikkeld voor je om te horen omdat jouw eigen jeugd genoeg pijn kende?
Ook favoriet is “jij bent de schuld dat ik…” en omdat jij je toch al zo schuldig voelt (over de scheiding bijvoorbeeld) doe je vervolgens alles om het “goed te maken” en verlies je elk overzicht over verantwoordelijkheden.
Wil jij zó enorm graag een vriendje van jouw kind zijn in plaats van een opvoeder? Misschien voelt dat zo belangrijk voor je omdat je eigenlijk te weinig vrienden hebt in het hier-en-nu, of misschien is het omdat jouw ouders weinig tijd hadden voor jou of dat ze te veel bezig waren met macht of omdat je domweg niet het goede voorbeeld hebt gehad.
De knopjes zijn vrijwel altijd pijnlijk òf niet iets te lekker
Maar dat is toch gemeen van die kinderen?
Als ze volwassen waren geweest en het volwassen overzicht zouden hebben van de hele situatie en het dan alsnog zouden doen… dàn waarschijnlijk wel, ja. Maar als ze dat emotionele overzicht nou nog helemaal niet hebben geleerd? Als ze daar nou nog veel te jong voor zijn en alleen maar uitproberen hoe de wereld in elkaar zit, proberen te snappen hoe alles werkt en hoe je de dingen voor elkaar krijgt die je wilt hebben?
Kids doen dit soort dingen niet expres. Ze weten misschien helemaal niet van jouw jeugd. Maar ze zijn creatief genoeg om uit te vinden wat er nou eenmaal werkt… en precies dat doen ze dan dus als ze de ruimte voelen 🙂
De ouder als accordeon
Het is gewoon handig om als ouder na te denken over dat zuigen en duwen en over de knopjes waarop jij bespeelbaar bent als er voldoende ruimte is. Wanneer jij eerder merkt dat het zuigen of duwen al begonnen is, nog voordat er op de knoppen gedrukt wordt, dan kan je er even uitstappen, de bandjes vastmaken van jouw accordeon om hem in de vervoer stand te zetten. Wanneer je daar eerder op leert reageren dan krijgen ze vervolgens helemaal de kans niet meer om op knoppen te drukken omdat ze hun voorbereidend werk niet hebben kunnen doen.
Want op een rustige moment kan iemand jou best verwijten dat jij er bijvoorbeeld “de schuld van bent dat papa het huis verlaten heeft, of dat mama is weggelopen”. En waarschijnlijk zul je dan reageren met zinnetjes als “ik snap dat het lastig is voor je dat papa en mama niet bij elkaar zijn gebleven maar uiteindelijk zal het ook voor jou beter zijn” of zo (eigenlijk de boodschap die op z’n plek zou zijn in deze situatie).
Er zitten mogelijkheden om eerder in te grijpen als je inziet dat dit spel vaker zal worden gespeeld als het eerder “gewerkt heeft”.
uithoudingsvermogen
Uiteindelijk is het in het opvoeden vaak de partij die het meeste uithoudingsvermogen heeft die dit robbertje vechten om de macht zal gaan winnen. Dus dat is het waar je jezelf op moet richten.
Hoe zorg ik eigenlijk voor mijn uithoudingsvermogen?
Hoe hou ik het zo leuk mogelijk om opvoeder te zijn? Want het zal niet altijd leuk wezen, dus hoe hou ik het leuk genoeg?
Tip 1: Stel positieve doelen
Kies positieve doelen voor jouw kind(eren). Dus niet: “je moet niet zo…” maar “als je zus doet dan is het goed“. Zorg ervoor dat ze het goed kunnen doen (bijvoorbeeld door te reageren op de situatie voor dat ie fout is gelopen).
Te vaak focussen ouders zich in de opvoeding op de dingen die het kind niet goed doet. Maar als dan het ene punt inmiddels niet meer mis gaat dan is er wel weer iets anders dat “niet goed” gaat en daarna wel weer iets anders.
Daardoor kunnen kinderen behoorlijk hopeloos worden. Want je zou het misschien niet altijd zeggen maar kinderen hebben graag de hoop dat ze het goed kunnen doen. En juist als ze die hoop hebben verloren “dat ze het goed kunnen doen”, dàt is het moment dat kids ècht uit de klauw gaat lopen.
Dus kies positieve doelen. Als ik het zus-en-zo doe dan doe ik het goed!
…en geef dan ook complimentjes en beloningen als ze het goed doen. Want kids, net als hondjes, leren meer van koekjes dan van klappen.
Tip 2: Pick your fights
Waarschijnlijk zijn er een aantal dingen ui de klauw aan het lopen als je dit stukje interessant vindt. Mijn tip is dat je één gedrag kiest dat je wilt veranderen.
Kies er eentje en richt je daar vol op met z’n allen. Er zullen ongetwijfeld andere dingen mis lopen maar richt je dagelijks op dat ene, die andere dingen komen in de toekomst.
Weet je nog: het gaat om uithoudingsvermogen en “alles ineens” is een hele degelijke manier om het overzicht kwijt te raken en je uithoudingsvermogen te ondermijnen.
Als je één ding, één gedrag tegelijk kiest dat je wilt veranderen dat helpt om de koers vast te houden.
Dus kies bewust. Want het kan best een tijdje duren voor je aan het volgende gedrag toe komt. Misschien kies je “naar school gaan” of “kamer opruimen” of confronteren met onwaarheden. Zorg er ook voor dat iedereen met hetzelfde bezig is.. School, andere opvoeders (en ja, je ziet soms wel eens dat relatie-ruzies juist op dit sort punten wordt uitgevochten) Breng iedereen op de hoogte van het opvoedingspunt dat jij wilt maken en richt je daar iedere dag op met iedereen die mee wil doen.
Tip 3: Bereid je voor
Waarom zou het gesprek van vandaag anders lopen dan gisteren? Als je daarover nadenkt: weinig reden toch?
Dat is iets om rekening mee te houden! Dus als je onderwerpen aan gaat snijden, bereid je dan voor.
Zorg eerst even voor jezelf en bedenk je hoe je het wilt aanpakken (zie tip 4). Haal adem en laat de blaasbalg van jouw accordeon z’n werk doen voor jezelf. Niet door kracht maar door juist rustig te ademen.
Wat doe je om jezelf zo rustig te maken dat je kunt blijven denken?
Misschien moet je eerst even een blokje om voordat je het gesprek begint. Misschien moet je even 75 pushups doen zodat jouw accordeon lichamelijk zo vermoeid is en dat er al zo veel adrenaline is verbruikt dat je het gevoel van boosheid niet zo snel meer op zult voelen flakkeren.
en bereid jezelf intern heel goed voor op misschien wel de belangrijkste tip:
tip 4: Tik in de plaat
In deze uitputtingsslag win je niet door kracht of door snelle harde tikken.
Dus “tik in de plaat” is de belangrijkste gesprekstechniek als je assertiviteit wilt vasthouden.
Zeg wat je wilt dat er gebeurt, positief en haalbaar …en vervolgens: herhalen, herhalen, herhalen en herhalen. En mocht je dan nog niet bereikt hebben wat je wilt: herhalen…
Je gaat niet de toon verhogen of de stem verharden. Je gaat niet met nieuwe standpunten komen of de standpunten verharden, geen escalatie, niks. Gewoon alléén herhalen wat jouw standpunt is en dat je wilt dat dàt gebeurt.
Ook al geeft de ander druk, ook al gaat de ander zuigen. Ook al wordt er op de man(M/V) gespeeld… dezelfde toon, hetzelfde volume. Als is het nodig dat je het gesprek morgen verder moet laten gaan, al is het nodig dat je de politie moet bellen voor jouw veiligheid: doe dat op een rustige toon.
Jij gaat ophouden om als een accordeon bespeeld te kunnen worden. Jij laat je niet zuigen of onder druk zetten. Als jouw kind zich in de vingers wil snijden… uiteindelijk bepaal jij als ouder wat er gebeurt. “Zo lang als ik jouw ouder ben zal ik voor je zorgen en ik wil dat je dit leert voor jouw toekomst… Zolang je onder mijn dak woont en onder mijn zorg valt zal ik dit zeggen in deze toon.”
Ik bepaal als ouder mijn eigen melodie (zodat we het samen zo leuk mogelijk kunnen hebben).
Mocht u vragen willen stellen +klik hier+
contact pagina: +klik hier+
westcoachingblog.wordpress.com 