the Quick Version
Vaak hoor ik van mijn klanten “Waarom hou ik daar nou niet gewoon mee op?!”
Maar eigenlijk is dat natuurlijk nauwelijks fair naar jezelf toe. Want problemen zijn vaak juist problemen omdat ze niet simpel in elkaar zitten en géén eenvoudige oorzaak=>gevolg oorzakelijkheid hebben. Het is juist vaak het karakter van de vicieuze cirkel die het ingewikkeld maakt. Vanuit de cognitieve gedragstherapie kennen we dat het verstandig kan zijn om dingen op te schrijven om ze inzichtelijk te maken. Maar vanuit de integratieve therapie stellen we toch graag minder dwingende schema’s voor en vragen we meer van onze klanten om daar zelf creatief over na te denken.
Hoe dan? Lees:
the Longer Version
Wat zijn de vicieuze cirkels in onze problemen?
Één van de kenmerken van complexe problemen is vaak dat ze gekenmerkt worden door ‘circulaire causaliteit’. Daarbij zijn oorzaak en gevolg niet niet simpel met elkaar verbonden als in
A=>B=>C=>D (simpel oorzaak gevolg)
Maar menselijke probleemsituaties zijn vaak het gevolg van hun eigen oorzaak. Daar kunnen nog een paar extra stappen tussen zitten, daar kunnen nog wat vertakkingen tussen zitten.
Maar het wezen is
=>B=>C=>A=>B=>C=>A=>B (circulaire causaliteit)
Het moeilijke is dat je bij vicieuze cirkels niet gewoon maar ergens kunt knippen en zeggen: “als ik de oorzaak nou maar weg haal dan is het gevolg ook weg…”
Bij vicieuze cirkels is het meestal zelfs een goed idee om niet zozeer naar “de oorzaak” te zoeken maar juist soms even te kijken of je (samen met iemand anders) in een soort van helikopterview ‘er boven gaat hangen’ en probeert om overzichten over het geheel te krijgen. Dan zie je misschien niet gelijk mogelijkheden om de vicieuze cirkel radicaal te stoppen maar misschien juist eens te kijken naar wat die vicieuze cirkel nou zo snel draaiende houdt.
Niet simpel
Ik zeg het vaker. En we zien dat in de huidige populistische politiek (al zeker in de Amerikaanse):
Simpele oplossingen voor complexe problemen geven vooral extra complexe problemen in plaats van de beloofde oplossingen
Dus je kunt proberen om met een beetje afstand eens te kijken naar de cirkels die er kunnen gevormd worden door gedachten die andere gedachten maken, gedachten die gevoelens geven die gedrag geven die situaties creëeren die gedachten geven… Of gevoelens… Dit is een beetje een kromme zin misschien, maar het kan helpen om overzicht te krijgen wanneer je dingen op papier zet.
In het [Vicieuze cirkels Formulier van West-coaching] kan je eens wat dingen invullen, kan je pijltjes trekken: door dit gebeurt er dat in mij en daardoor zus en dan zo.
Je kan er ook plusjes of minnetjes bij zetten. Bijvoorbeeld “Door deze herinnering ga ik méér piekeren (+) of minder praten (-).
Het helpt om soms iets meer grip te krijgen op de volgorde van dingen.
Wat staat er in de bolletjes?
Misschien is er sprake van diagnose(s). Nou is dat vaak een beetje onterecht dwingend. Vaak krijg je dan al een bril op gedwongen van de DSM die ook maar een relatief toevallige verzameling is van verzekeraars om signalen te clusteren (zodat er een prijskaartje aan gehangen kan worden). Je kan het gevoel krijgen dat je jouw diagnose bent in plaats van dat jij jouw diagnose hebt. Je kan soms tot hele zinnige dingen komen als je snapt dat jouw diagnose her-en-der bij je past. Maar je bent natuurlijk méér dan je diagnose. Sterker nog, waarschijnlijk is dat deel van jou dat de last van die diagnose moet dragen.
Ik kijk dan ook liever óók vanuit andere schema’s naar dezelfde situatie. Het is bijvoorbeeld bijna altijd interessant om eens te kijken daar wat de uitlokkende actuele situatie was die dingen in gang brachten. Of vragen als “Wat is het primaire gevoel of de primaire emotie daarbij?” En is dat dan eerder een lichamelijk gevoel, een lichamelijke reactie? Of is er echt al sprake van een emotioneel gevoel… Niet per sé hetzelfde. En soms plakken we ook het verkeerde emotie-label op een ‘feelings’-gevoel. Ik zou graag een sop een rij zien hoeveel mensen bijvoorbeeld er echt van overtuigd zijn dat ze boos zijn terwijl ze eigenlijk bedroefd zijn… Of omgekeerd…
De formulieren bij deze tekst:
- Vicieuze cirkels Formulier (print er een paar uit, dan kan je vooruit)
- Vicieuze cirkels voorbeeldjes (als inspiratie, niet als voorbeeld).
En wat herken je in die situatie vanuit jouw herinneringen (ook al ben je dat misschien niet eens zo bewust dat je dingen herkent en vanuit daar reageert). Wat zijn jouw automatische manieren van denken, de gedachten-treinen die automatisch opstarten als stress hoog genoeg is, bijvoorbeeld. Wat zijn de gedachten die ontstaan omdat je geëmotioneerd genoeg bent? Boosheids-denken, schuld-denken, hopeloosheids-denken, craving-denken. Wat zijn de dingen die jij gelooft? Niet het kerkelijk (o.i.d.) geloofjes maar jouw persoonlijke geloof (jouw ‘beliefs’) over jou zelf, over de wereld, over de manier waarop dingen werken…
Hoe denk je bewust?.. als je dat tenminste nog in huis hebt. Hele grote gevoelens en stress verstoren de werking van de neocortex, het subtielere netwerk in ons brein waarmee we denken. Als we erg ‘getriggered’ zijn dan kunnen we helemaal niet denken. Dat moeten we niet eens proberen want hoe gestresster we proberen om oplossingen te vinden hoe harder we in onze stress-reacties vast draaien, vaak. En wat gaan we dan DOEN?
Wat zijn de pijltjes
En als je naar de oorzaak => gevolg reacties kijkt, dan is het vaak verstandig om niet alleen maar te kijken naar de inhoud van de gedachten maar ook juist de toon van de ‘self-talk’ waarmee we naar ons zelf toe praten. We reageren op de toon van de muziek, soms veel meer op de dingen die we zeggen. En dat geldt natuurlijk ook voor onze omgeving. Daarom staat ook ‘de Ander’ in jouw leven. Wie is dat en wat zijn de reacties op jouw gedrag. Wat zij de relaties die we onderhouden IRL of online.
Hoe reageren we daarop? En ook natuurlijk: Welke reacties veroorzaken we met ons gedrag?
Bijgaand vind je een PDF die je kan bekijken Vicieuze cirkels voorbeeld – West-coaching… Dat bedoel ik niet zodat je het ná kunt gaan kauwen en “de jouwe ertussen kan vinden” maar ik geef het juist mee om te begrijpen dat je zèlf eens inventariserend en creatief aan de slag kunt gaan om na te denken over volgordes en oorzaak=>gevolg-relaties, óók als die circulair zijn. Nee, het hoeft niet in één keer goed te zijn. Bewaar je verschillende pogingen en kijk er over een poosje nog eens naar.
Of gebruik het inderdaad als huiswerk en neem het mee als je voor een gesprek komt zodat we samen kunnen kijken.
Groet,
Hans
Voor het stellen van vragen +klik hier+
Contact pagina: +klik hier+
of reageer hier:
Als je aanvullingen of opmerkingen hebt: plaats hieronder een reactie…
westcoachingblog.wordpress.com 