the Quick Version
Die oude Grieken hebben ons nog steeds iets te leren als we het over de “passions of the soul”, onze emoties hebben. Want zó veel is ons emotionele brein niet geëvolueerd in 2000 jaar. Sterker nog, misschien had die tijd wel meer aandacht voor de emotionele mens dan dat we nu hebben. Nog sterker zelfs: ze hadden woorden voor liefde die we onderweg zijn kwijtgeraakt.
Zoals de Inuït bijna twintig woorden hebben voor “sneeuw” omdat ze er heel vakkundig mee om moeten gaan, zo onderscheiden de oude Grieken onderscheidden acht ‘verschillende’ “liefdes” en het is ook tweeduizend jaren later best handig om daar nog eens goed naar te kijken, al zeker als jouw relatie problemen heeft ontwikkeld op het gebied van ‘de liefde’.
Bekijk dan: KinkindeRelatie.nl: anale seks of op KinkAware.info
Hoe dan? Lees:
1 – Philia
2 – Eros
3 – Mania
4 – Agape
5 – Storge
6 – Ludus
7 – Pragma
8 – PhilautiaDit is Hoe zit dat eigenlijk met liefde en wat kunnen we leren van de oude Grieken? (V2.0)
Juist omdat in een relatie de verschillende liefdes niet altijd gelijkelijk verdeeld zijn naar twee kanten. En zeker als je aan liefde in de relatie wilt werken dan is het toch echt handig om eens na te denken over de vraag:
“Wat is nou eigenlijk de liefde waar we aan willen werken?”
Laten we ze eens op een rij zetten (in no particular order)
1 – Philia, Philea
“Philia” is de liefde van de vriendschap. Philia werd destijds hoger gewaardeerd dan Eros. In de oudheid was er zelfs een Romeinse stad naar vernoemd “Philia” (tegenwoordig Amman in Jordanië)
Waar deze waardering vandaan komt is misschien beter te begrijpen wanneer we kijken naar de verschillende aspecten van Philia:
- loyaliteit, gelijkheid
- eerlijkheid,
- het delen van emoties, overtuigingen en gedachten en
- de bereidschap iets van jouw welzijn op te offeren voor het welzijn van jouw vriend,
- de aandacht voor het gedeelde leven met de vriend in kwestie,
Het behoort allemaal bij Philia.
Als je dat op een rij ziet begrijp je hoe belangrijk Philia is als basis van veel relaties, met name ná de verliefdheidsfase. Dáár vinden we -tweeduizend jaar verderop- nog steeds het onderling vertrouwen, het onderling respect en expliciete ruimte om elkaar van alles te gunnen.
Misschien nog eens iets om wat langer over na te denken: Philia…
Je ziet dat in langer durende relaties philia groeit, dat dit juist die langer durende relatie ook mogelijk maakt. Het is een aspect in de liefde dat kan helpen om elkaar de ruimte te gunnen om nieuwe aspecten zonder elkaar. Om nieuwe hobbies te onderzoeken waar de ander in kan groeien zonder dat jij er goed in hoeft te zijn. In de seksualiteit als oefenveld kan je de ander gunnen om te groeien en te genieten zoals je van een vriend zou kunnen genieten als die geniet.
Ik denk dat een modern woord als “compersie” hier sterk aan gerelateerd is. Natuurlijk is het eng om je partner ruimte te geven om aspecten van kink te onderzoeken bijvoorbeeld, of polyamorie mogelijk te maken bijvoorbeeld. Natuurlijk brengt dat lastige gevoelens als (verlatings)angst en jaloezie met zich mee. Dat maakt niet zo uit. Het draait er om dat de philia, de compersie groter is… zodat het mooi is om je partner te zien genieten.
Can anybody love anyone so much that they will never fear
Never worry never be sad
The answer is they cannot love this much nobody can
This is why I don’t mind you doubting
2 – Eros
“Eros” is de meer seksuele, de passionele liefde. Het omvat:
- seksuele passie en verlangen
- vurige, irrationele aantrekking,
Eigenlijk gaat het bij eros vooral om het gevoel “de controle los te laten”…
Plato verfijnde zijn eigen definitie: Hoewel eros voor het eerst gevoeld wordt voor een persoon, wordt het in zijn heroverweging een waardering voor de schoonheid van die persoon. Plato spreekt niet van fysieke aantrekkingskracht als een noodzakelijk onderdeel van de liefde, dus het gebruik van het woord “platonisch” betekent dan ook liefde zonder eros, zonder fysieke aantrekkingskracht.
Nou was het verlies van controle iets dat door de Grieken (en later ook de Christelijk geleerden) nogal fors werd afgekeurd. Dat is ook de reden waarom destijds “Eros zonder Philia” als gevaarlijk werd ingeschaald. Nou hebben we ondertussen wat meer mogelijkheden in de seks en juist het overgeven aan de irrationele passie en verlangen is natuurlijk wel een enorme “rush”, een kick waar veel mensen naar op zoek zijn. Zonder remmingen, zonder meningen of overwegingen de controle verliezen in wilde seks of romantische (ver)liefde gevoelens.
Maar het is een krachtige kant van de liefde en soms gaan we wel wat domme dingen doen door onze eros.
Het vereist dus ook wel moed om je te laten gaan. Het vereist vaak oefening. Schaamte en calculatie en remmingen los laten em jezelf laten gaan is wel noodzaak wanneer je eros ten volle wilt verkennen en ondergaan. Dus samen daarnaar op zoek gaan en zien hoe jouw partner dat verkent en beleeft -binnen of buiten de relatie- kan een enorme boost zijn voor een relatie. Juist “kink” beweegt zich natuurlijk ook in dit gebied: de passie en de overgave aan de lust kan voor iemand een stuk zelfverwerkelijking inhouden. Maar er is óók niks mis mee om af-en-toe even een “stop”-sign omhoog te houden voor jezelf en je even af te vragen of er naast eros ook nog andere vormen van liefde zijn die aandacht behoeven in jouw leven. Is dat laf omdat je jezelf niet durft te gaan en meevoeren door eros? Is dat wel clever omdat eros nogal wat zuigkracht heeft? (pun not intended)
3 – Mania
Een andere zuigende kant van de liefde is de “Mania”, de bezitterige, afhankelijke liefde:
- obsessief en
- beheersend,
- de diepe behoefte om de ander te bezitten.
Het gaat hier niet meer over verliefdheid, het gaat over “hebben” niet meer over verliefd “zijn”. Het is
Het is de basis voor de co-dependency die je wel bij verslaving ziet ontstaan maar het kan ook een liefde zijn die de basis is voor een D/s-spel als het minder om de liefde maar meer om de lading gaat.
Het kan een liefde die maakt dat je jouw partner niet durft te laten onderzoeken wat zijn/haar eigen kicks zijn, een aspect van de liefde die zorgt voor jaloezie omdat iemand anders misschien krijgt wat jij had willen hebben. Of omdat je bang bent om het kwijt te raken.
Als mania volledig afwezig is, dan zal de partner mogelijk het gevoel hebben dat ie niet belangrijk wordt gevonden. Maar aan de andere kant is het een liefdesaspect die haaks staat op “iemand de ruimte gunnen”, haaks op twijfel want mania wil zekerheid.
Het is een liefde die bijvoorbeeld haaks staat op de inhoud van een nummer als “What is love?” van Howard Jones.
And maybe love is letting people be just what they want to be
The door always must be left unlocked
To love when circumstance may lead someone away from you
And not to spend the time just doubting
4 – Agape
Agape wordt in de oude teksten wel gebruikt om liefdevolle gevoelens voor de kinderen aan te geven en verwijst ook naar de gevoelens van waardering voor een echtgenoot. Agape werd door christenen ook gebruikt om de onvoorwaardelijke liefde van God voor zijn kinderen uit te drukken. Thomas Aquinas vertaalde dit als “het goede voor een ander willen”.
Agape is de liefde die tegenover mania staat. Het is de liefde die
- zich zelf wegcijfert,
- het heeft wat van de hoofse liefde,
- die zichtbaar wordt in het geven,
- vriendelijkheid, mededogen en vergeving,
- een onbaatzuchtige liefde die alles omvat, meer nog dan de relatie.
De Grieken en de Christenen theoretici gaven inderdaad ook aan dat Agape niet meer alleen gericht is binnen een relatie tussen mensen, het is een universele vriendelijkheid, gericht op de mensheid, de natuur en de wereld. Agape werd destijds vooral gezien als een karaktertrek, een wijsheid die sommige mensen verwerven, de mensen die niet verzuren door hun leeftijd.
Binnen een relatie zal je waarschijnlijk vooral proberen om agape bij de ander te wekken, niet op jezelf gericht maar bijvoorbeeld door het wakker te schudden met vragen als: “Wat voor betekenis willen wij hebben als koppel in de wereld?”, “Waar staan wij voor?”, “Wat willen wij de wereld laten zien als koppel?”
5 – Storge
Storge is daar nauw aan gerelateerd. Het het familiegevoel dat waarschijnlijk onder het grotere agape zit.
Het is de band die je als ouder hebt met je kinderen, het is de natuurlijke empathie, zoals dat hopelijk door ouders voor het nageslacht gevoeld wordt. Het is ook een liefde die maakt dat je dingen uithoudt, een zorgende liefde zoals dat dus hopelijk vaak in een gezin zal bestaan. En in die zin dus bij het kind de basis van de philautia die zo aan bod komt.
Het is niet een aspect van liefde dat je veel tussen partners zult hebben, sterker nog als er door zorg-situaties wel vooral een storge-band binnen een koppel ontstaat dan kan dat eros, philia en ludus behoorlijk in de weg staan. Ook de band tussen de opvoeders en kinderen kan dat natuurlijk behoorlijk in de weg staan. De Madonna-Hoer manier van denken is natuurlijk een gevecht tussen storge en eros. “Zij is de moeder van mijn kinderen… Die mond kust mijn zoon! Dáár doe ik zulke dingen niet mee!”
Maar het is voor ouders wel belangrijk om te onthouden dat hun voorbeeld de basis is voor de vormen van liefde die hun kinderen zullen beleven. Het is belangrijk om te onthouden dat een goede relatie vaak de eerste stap is naar een goede opvoeding van de kinderen. Bij opvoedingsproblemen en ‘lastige kinderen’ zou het een kunstfout zijn als je niet kijkt naar de elementen van liefde die tussen de ouders zijn verwaterd.
6 – Ludus
Juist een volledig ander liefdes-aspect dat veel meer tussen partners speelt is “Ludus”, de speelse liefde. Ludus is te zien in:
- de genegenheid en het spel,
- het plagen,
- het flirten,
- het plezier dat je samen kunt hebben.
Sommige mensen beperkten hun “ludus” in de relatie tot de wittebroodsweken en andere mensen kunnen dat in hun relatie overeind te houden, een relatie lang (ik raad het tweede aan). Ludus is een dynamiek tussen mensen die de ruimte nodig heeft, die de ruimte moet krijgen. Huizing beschreef helder in Homo Ludens* dat “spel” een “speelruimte” nodig heeft (met grenzen) om “spel te kunnen blijven”.
In de wereld van (kinky) seks komen we dat heel uitgesproken tegen in het spel tussen de rol van de ‘Daddy’/’Mommy’ en de rol van het kleine meisje of jongetje. Je komt het mogelijk tegen in het spel van puppies in petplay*.
Maar sowieso is het natuurlijk een element dat je tegen komt in rollenspel, ook als dat hard gespeeld wordt.
Ludus is een dynamiek tussen mensen die de ruimte nodig heeft, die de ruimte moet krijgen. Huizing beschreef helder in Homo Ludens* dat “spel” een “speelruimte” nodig heeft (met grenzen) om “spel te kunnen blijven”.
Ook speels durven zijn naar de partner toe is waardevol voor langer durend plezier in de relatie en zeker wanneer je kinky seks niet al te ‘serieus’ aanpakt maar ook elkaars blunders op seks gebied met een glimlach kunt benaderen, dan is seks een heel waardevolle mogelijkheid om weer een beetje ludus in je leven en in je relatie te krijgen (en eros weer eens wat aan te wakkeren).
7 – Pragma
“Pragma” is een volwassen liefde die kan ontstaan tussen mensen die van elkaar houden. Pragma gaat om:
- samenwerking die ook werkt (van pragmatisch),
- van zelfkennis en van kennis van de ander,
- het heeft geduld en tolerantie nodig,
- het vermogen om compromissen te sluiten.
Soms is een gebrek aan “pragma” een probleem waardoor mensen soms nodeloos uit elkaar gaan als ze na de verliefdheidsfase een beetje teleurgesteld zijn en die rouw niet aan willen.
Pragma zal je niet zo zeer tegenkomen in de seks zelf, maar eerder in het creëeren van de voorwaarden daarvan. “O.K., jij wil zus en ik wil zo… Hoe kan ik jou nou -binnen mijn mogelijkheden- geven wat jij zoekt zodat je mij -binnen jouw mogelijkheden- kan geven wat ik zoek” of bijvoorbeeld: “Welke afspraken kunnen er goed werken zodat we elkaar de ruimte kunnen geven zonder àl te veel angst te triggeren bij de ander” Het vaststellen van de grenzen, bijvoorbeeld, om ludus mogelijk te houden.
Pragma is ontzettend belangrijk voor langer durende relaties. Het feit dat je een positief beeld kunt blijven houden helpt enorm om:
- van het ‘zelfje’ van de ander te houden en niet alleen maar van jouw beeld daarvan
- het helpt om de groei van de ander te blijven waarnemen en je oude beelden van je partner(s) los te laten.
- het helpt om het vermogen te ontwikkelen om van elkaars eigenaardigheden genieten en ze niet te gaan zien als “vervelende trekjes die maar niet over gaan”
- het helpt om elkaar praktisch en concreet steunen in de wereld om samen de beste versies van jezelf te worden.
8 – Philautia
“Philautia” is de eigenliefde. De oude Grieken, de Boeddhisten zeggen dat het een belangrijk gegeven is in het vermogen
- tot zelf-compassie en
- om mijzelf te begrijpen en
- om mijn eigen onvolmaaktheid te vergeven.
Helaas leidt deze gedachte vaak tot de op zich onzinnige opmerking:
“Je moet eerst van jezelf kunnen houden voordat je van iemand anders kan houden”
En dat is gewoon niet waar. Het klinkt lekker maar als je er goed naar kijkt dan is het een gedachte die eigenlijk nergens op slaat (maar die wel door zo veel mensen is herhaald dat iedereen er in is begonnen te geloven). Ik zal niet ontkennen dat er genoeg mensen zijn die “zich aanpassen” verwarren met liefde (en dat die aanpassing dan weer een schuld opent die ineens vereffend blijkt te moeten worden) maar dat is iets anders, aanpassen is niet agape.
Mensen die (nog) niet van zichzelf houden zijn vaak heel wel in staat om van een ander te houden. Sterker nog, het houden van een ander kan een heel goeie basis zijn om van jezelf te leren houden. Als je van iemand houdt en iemand de moeite waard vind die van jou houdt, en je neemt die persoon serieus, dan wordt het makkelijker om in de spiegel te kijken en te zien wat die ander ziet: iemand om van te houden!
liefde hebben we nodig om te ontvangen maar we hebben het evenzogoed nodig om het te kunnen geven…
Er zijn genoeg mensen die zó enorm goed zijn in Philautia dat ze eigenlijk bijna niet in staat zijn om van een ander te houden. ik geef zelfs de gedachte ter overweging: “kan je wel van jezelf houden als je niet van een ander kunt houden”?
Maar laat duidelijk zijn: Philautia is wel een belangrijk ding, dat zeker. Het is waardevol om van jezelf te kunnen houden. Jezelf jouw kicks gunnen, hoe weird ze ook mogen zijn kan een goede manier zijn om Philautia te oefenen via Eros Ludus en Pragma.
Samen vattend – Panta Rhei
Deze andere wijsheid uit de Griekse oudheid is “alles stroomt”. Alles verandert en alles is in beweging… zo ook relaties.
Dat maakt precies wat ik aan het begin al zei, dat de verschillende aspecten van een relatie kunnen veranderen, de verschillende liefdes kunnen variëren binnen jullie relatie. En de management regel: “wat je aandacht geeft dat groeit” is heel waardevol in het coachen van relaties.
Dus de mensen die zich afvragen “wat moet ik met die moeilijke woorden?” Nou, helemaal niks! Tenminste, de woorden zelf zijn onbelangrijk. Maar de gevoelens die ze beschrijven zijn waarschijnlijk wel belangrijk in jouw leven voor jouw levenskwaiteit. En in integrative couple coaching kunnen die gevoelens juist doordat je er over na kan denken een belangrijker òf een onbelangrijker plek krijgen omdat je er over na kan gaan denken wat je nou eigenlijk wilt laten groeien in jullie relatie en wat je minder belangrijk wilt laten worden.
Het grote voordeel van een overzichtje als dit is dat je weer woorden krijgt voor de dingen die allemaal bij liefde kunnen horen. Ook als die verschillende dingen tegenstrijdig zijn (of op het eerste zicht lijken te zijn), ook als ze naast elkaar bestaan zodat je ze hopelijk samen kunt blijven beleven, ieder op je eigen manier.
Daar kan ik jullie bij helpen. Neem dan even contact op*
Groet,
Hans
Dit is een volgende versie (V2.0) van:
Hoe zit dat eigenlijk met liefde en wat kunnen we leren van de oude Grieken?*
Voor het stellen van vragen +klik hier+
Contact pagina: +klik hier+
of reageer hier:
Als je aanvullingen of opmerkingen hebt: plaats hieronder een reactie…
westcoachingblog.wordpress.com 