the Quick Version
Wat ik elders al zei: emoties hebben een gevoel met een lading en een richting en ze krijgen een label.
En de simpele gedachte is: Als nou bij PTSS een bepaalde prikkel uit de buitenwereld ineens héél veel lading veroorzaakt op een lager niveau in ons brein waardoor we -behoorlijk automatisch- van allerlei gedrag laten zien voor we daar nog over na konden denken… Zou zoiets ook niet kunnen zijn voor dingen in de binnenwereld? Concreter: zou het niet zo kunnen zijn dat bepaalde emoties, behalve hun eigen lading, ineens héél véél extra lading veroorzaken?
Hoe dan? Lees:
the Longer Version
De Alarm-emotie(s)
Bepaalde emoties in de buitenwereld of bepaalde emotionele reacties in de binnenwereld zouden die tot een soort “alarm-emotie” kunnen zijn geworden?
Ik denk van wèl dus!
De gekruiste strek-reflex en PTSS
Vergelijk de gekruiste strek-reflex: als jij in een punaise gaat staan dan is er op een lokaal niveau in jouw benen zo’n heftige hoeveelheid herrie aan signalen dat vol automatisch het been met de pijnprikkel onder de voetzool wordt opgetrokken terwijl het andere been weg strekt om de druk op de pijnlijke voetzool weg te nemen.
Tijdens het optreden van zo’n (aangeboren of aangeleerde) reflex ben je al bezig met die beweging (dus acties in de buitenwereld), letterlijk nog vóór dat de pijnprikkels jouw denkbrein hebben bereikt. Het is dus niet iets dat je “bewust doet” want er is nog niet eens iets aangekomen in je denkend brein waar over nagedacht zou kunnen worden.
Op een soortgelijke wijze weten we bij PTSS dat -op zich onbelangrijke- signalen zoals bijvoorbeeld een knal op straat uit de knalpot van een motor héle heftige emotionele vlucht- of vecht-reacties kan oproepen bij mensen die in een oorlog hebben gevochten. Een knal is nooit meer “zo maar een knal” maar altijd een aanleiding tot minstens een herinnering of misschien zelfs een herbeleving van toen. Nog voordat het rationele brein goed-en-wel door heeft dat er sprake was van een knal (die dus een emotionele herinnering geeft) is het levende lijf al in een alertheidsstand.
Zo’n knal krijgt een hele hoop ‘lading’!
Dus dan heb ik het even niet over wat er allemaal wèl gebeurd is waardoor zo’n PTSS dan helemaal ontstaan is. Ik heb het ook niet over de dingen die misschien juist niet gebeurd zijn achteraf, waardoor zo’n PTSS beeld ontstaan is.
PTSS is een alarmreactie in het brein en in het lichaam op relatief onbelangrijke prikkels die door de PTSS met zo veel heftigheid ervaren worden dat zij te veel lading mee krijgen.
Hans
Alarm reacties op normale emoties
iedere emotie kan een alarm-emotie zijn door de dingen die je hebt meegemaakt in jouw verleden
Mensen die nieuwsgierigheid zo beleven omdat hun ouders overvraagd waren door de intelligentie van hun kind, verdriet omdat je stoer en sterk moest zijn, geilheid door seksuele grensoverschrijdingen, boosheid omdat je ooit iemand onbedoeld te veel pijn gedaan hebt uit boosheid, enzovoort, en zo voort.
Als dat voor dingen in de buitenwereld geldtm dan is misschien ook wel voorstelbaar dat zoiets óók zo kan werken voor dingen die gebeuren in de binnen-werelds. Je kan je bijvoorbeeld bedenken dat een opvoeding bepaalde emoties een grote lading heeft meegegeven die misschien wel groter is dan dat eigenlijk terecht is bij een emotie. Regelmatig zie ik bij mensen die christelijk of post-christelijk zijn opgevoed bijvoorbeeld behoorlijk heftige reacties op “schuld”. Wanneer iemand hen beschuldigd of wanneer iemand schuldig is… De emotie “schuldigheid” geeft bij die mensen dan heel heftige reacties (iets dat ik altijd wel grappig vind want juist in het protestantse geloof is het gebruikelijk om het te hebben over de erf-zonde. Je erft de zonde van voorgangers en daar kan je niks aan doen. Het heeft niet zo veel zin om je er druk over te maken want je bent al schuldig als je geboren bent*).
‘Grappig’ genoeg krijgt zo’n emotie dan wel een heel grote emotionele lading! Als je die christelijke gedachtengang volgt dan zeg je natuurlijk eigenlijk: “joh, iederéén is schuldig. Dat is vervelend maar niet verschrikkelijk”. Want waarom zou jij je nou extra schuldig moeten voelen terwijl jij alleen maar eenzelfde schuldigheid hebt als iedereen verder?
Maar zo werkt het dan toch vaak niet. Mensen die last hebben van “schuld!” als hun alarm-emotie, die ervaren dat als heel heftig en negatief. Nog vóór ze er over na hebben kunnen denken om te kijken of het allemaal wel zo verschrikkelijk is… het alarm is alweer af gegaan ik moet rennen vóór dat het mis gaat!
“ik ben schuldig en ik moet zorgen dat ik er iets aan doe want anders ga ik het straks voelen en dat is v.e.r.s.c.h.r.i.k.k.e.l..i.j.k!”
Ik weet niet of het opgevallen is maar ik zeg hier iets belangrijks: we komen in actie om te voorkomen dat het mis gaat, om te voorkomen dat we het gevoel zullen gaan voelen. Bij onze alarm-emoties zijn we al bezig om die emotie te voorkomen voordat ie echt is opgetreden en voelbaar wordt.
De ontwijking zit nog vóór
Hans
het ervaren van het gevoel.
Dus net als met dwangstoornissen: de meeste mensen weten dondersgoed dat het niet verschrikkelijk is. Maar onbewust zijn ze al druk aan het voorkomen dat er een gevoel ontstaat voordat het echt ontstaan is. Bij smetvrees ben ik mijn handen al aan het wassen voordat ik dat smerige vieze gevoel krijg dat ik krijg nadat ik een zweterige handdoek of een deurknop heb vastgepakt.
En juist ondat we het vóór zijn komt de opluchting vooral van het gevoel “nèt op tijd mijn handen gewassen” en maak je dus nooit meer mee dat het eigenlijk wel mee valt om vieze handen te hebben. Net zoals je jezelf uit de naad aan het werken bent om maar niet schuldig bevonden te worden, niet te hoeven schamen, niet tegen te vallen (als dat de alarm emoties zijn).
En net zoals bij de behandeling van dwang draait het er uiteindelijk om dat je het alarm-gevoel uithoudt. Dat je er zelfs voor kunt kiezen! Dat het niet leuk is maar dat het wel verdampt en wegzakt, die golf van gevoel. Want iedereen maakt fouten in het leven, jij ook.
Dus kijk eens in de spiegel en ‘own it’, die schuldigheid.
De oefening
Als oefening kun je proberen om juist de emotie te omarmen en ‘er bij’ te laten horen’. Zeg eens duidelijk vanuit je borst met een positieve toon:
“Ik zal tegenvallen in de toekomst”, of
“Er zullen in de toekomst ook weer mensen zijn die mij willen beschamen”, of
“Er zullen mensen zijn die vinden dat ik schuldig ben aan iets”, en
“Ik zàl fouten makenm net als iedereen en me daarvoor schamen”,
… “en daar is niks mis mee!”
…en nee, het heeft niet zo’n zin om dit alleen maar te denken. Zeg het! Zeg het hardop tegen de mensen in jouw leven die er toe doen.
en als ze dan zeggen: “nee joh, valt wel mee” dan weet je dat zij zeer waarschijnlijk dezelfde alarm-emotie hebben… Nodig ze eens uit om dit stukje te lezen en eens samen te declamerern dat je schuldig bent, schaamte zult voelen etc etc etc. en dat dit er bij hoort.
Hans West
Notes
*) Erfzonde… een gedachte die bij mij nieuw leven werd ingeblazen door de Nederlandse Bank die op Keti Koti erkent dat zij destijds veel hebben verdiend aan de slavernij. En op een andere manier ook de reactie van Rutte die op de hem bekende wijze graag nog weer even uitstelt dat ie ergens schuldig aan zou kunnen zijn…
Als blanke CIS-man ben je natuurlijk gedeeltelijk bevooroordeeld omdat jouw voorouders andere rassen zo (voor jou) prettig hebben onderdrukt. Het geld dat in jouw cultuur circuleert is natuurlijk wel geld dat eigenlijk betaald had mogen worden voor grondstoffen die we uit andere culturen hebben weggeroofd of geruild voor kraaltjes en spiegeltjes…. maar vooral dus met veel bloedvergieten en moord hebben weg geroofd.
Als je dus in Europa wordt geboren dan heb je eigenlijk al een ‘erf-schuld’ naar Afrika en Azië op het moment dat je geboren bent. Zelfs als je in een arm gezin geboren bent. Want jouw armoede is nog altijd honderd keer rijker dan de armoede in Afrika bijvoorbeeld. Een rijke Inuït (Eskimo – voor slecht belezen mensen) heeft een bestaansniveau dat ruim onder het bestaansminimum van Velsen-Noord bungelt).
Zijn er vragen of opmerkingen dan hoor ik graag van je:
Heb je aanvullingen of opmerkingen: plaats hieronder een reactie…
westcoachingblog.wordpress.com 