the Quick Version
De diagnose-schaamte is het gevoel van (onterechte) schaamte, dat ontstaat wanneer je merkt dat je ergens door jouw behandelaar, en al zeker jouw omgeving ineens bekeken wordt met een Bril die gekleurd wordt door jouw diagnose.
Het is een gevoelsmatige reactie waarvan het ontstaan ‘logisch’ is door dat je anders gezien wordt. Door het te verwoorden kan je makkelijker kijken wat nou eigenlijk jouw zelf-waarde is inclusief dit label.
Hoezo dan? Lees:
the Longer Version
Je mag me labels geven… want je kunt zeker zeven-en-twintig labels op mij kwijt…
Maar je moet me niet in een “vakje” willen stoppen… ik ben namelijk méér dan jouw labels op jouw vakjes…
Diagnose-schaamte en jouw relaties
Soms heb je jezelf er tegen verzet omdat je er niet aan wilde… en dan overvalt het je toch als de kwetsbaarheid ineens zichtbaar komt bloot te liggen. Soms overvalt het leven je met het feit dat je ineens de dingen niet meer aan kunt zoals je ze altijd gedacht had ze aan te kunnen.
Hoe het ook gaat: je zakt ergens door je mogelijkheden heen en de situatie loopt uit de hand. Je wordt “depressief”, je krijgt een “paniek-stoornis”, je bleek ineens ‘eigenlijk altijd al’ een beetje “ADD” of juist “Autisme” te hebben. Of de oorlog die jou als ‘heldendaad’ is verkocht blijkt ineens gewoon een af-grijs-e-lijk-e situatie en de gezonde reactie op zoiets blijkt je ineens het label “Post Traumatische Stress Stoornis” te geven. Of wat denk je dat er met je leven gebeurt als jouw gewoonte, jouw middelengebruik ineens het label “verslaafd” krijgt? Of je raakt op een andere manier even de grip op de realiteit kwijt en krijgt ineens de sticker “Borderline”, of “Psychotisch” in jouw Electronisch Patiënten Dossier…
Maar soms geldt ook (en ik denk hier even aan onze ouwe Nationale voetbalheld):
iedere voordeel heb z’n nadeel..
…en omgekeerd!
Soms was jouw kwetsbaarheid een uiting van het feit dat jij je dingen meer aan trok dan het landelijk gemiddelde, dat je een hart hebt waar de rest van onze maatschappij gericht lijkt op hebzucht en ‘auto-nomie’…
Soms was jouw kwetsbaarheid een gevolg van abnormale ervaringen in jouw jeugd… En waarom krijg jij nou ineens het label dat jou “abnormaal” maakt, omdat je een reactie hebt die normaal is in een dergelijke abnormale situatie? Misschien vraaagt jouw levenservaring eerder om applaus dan om een diagnose (hoe nuttg zo’n diagnose ook kan zijn voor behandeling of aanpak).
Maar het feit blijft: je hebt ineens een “diagnose”…
Het terechte wantrouwen
Het is ook best lastig om een soort van “terecht wantrouwen naar jezelf” te ontwikkelen.
Bij aandoeningen van het brein maak je soms mee dat je echt oprecht dacht dat je de belangrijkste dingen wel onder controle had… en dat je ineens mee hebt moeten maken dat je toe moet geven dat dit -achteraf gezien- eigenlijk helemaal niet geklopt heeft.
Maar waar moet dat wantrouwen dan beginnen? En veel meer nog: waar moet dat ophouden?
“Als je aan alles gaat twijfelen, dan wordt de situatie toch helemaal onhoudelijk? Je moet toch van bepaalde dingen kunnen uitgaan?”
Precies dát leerproces, waarin je leert dat er situaties zijn die maken dat je niet meer kunt vertrouwen op je eigen denkpatroon… juist omdat dat denk patroon wordt aangetast door de aandoening… Dat is een waardevolle levensles.
Mensen die weten dat ze manisch beginnen te worden maar dat het ook (dan nog) zo’n aangenaam spannend gevoel is…
Mensen die weten dat ze depressief zijn maar werkelijk niet meer zien dat er mensen zijn die van ze houden… Zouden ze tevoren toch eens hebben kunnen zien hoeveel mensen oprecht hebben staan huilen op hun begrafenis, dan waren misschien de schellen van de ogen gevallen en waren ze niet ‘uitgestapt’…
…was het maar zo makkelijk…
Biologische verslaving als voorbeeld: dat in het moment(!) duidelijke gevoel dat je het allemaal onder controle hebt en dat je deze paar eenheden verdiend hebt, ook al heb je in hun(!) ogen een verslaving. Dat maakt dat je even later dingen doet waar je ergens nog wel even van voelt dat je misschien ergens zou mogen twijfelen. Maar die twijfel duurde op dat moment niet lang genoeg om niet of minder te gebruiken… en de twijfel aan jezelf de volgende dag is terecht.
Maar moet je dan alles gaan geloven wat ‘ze’ over je zeggen???
Het feit dat de buren zeggen dat je dus niet van je kinderen houdt en dat je inderdaad niet voor de kids maar voor je gebruik gekozen hebt… Moet je daaruit echt gaan concluderen dat jij niet van jouw kinderen zou houden?
ik noem maar wat veel voorkomende voorbeelden uit mijn praktijk. maar waar het om draait is:
Hoe kan je zeker weten wat je zeker lijkt te weten?
Dat klinkt natuurlijk “vaag” en zweverig als je niet te maken hebt met een aandoening in je brein. Maar het is meestal akelig concreet voor veel mensen die bezig zijn om weer in evenwicht te komen met de golven in hun brein (neurotransmitters), met de golven in hun leven.
Dubbeldenken
De schaamte -en regelmatig ook rechtstreeks de sociale veroordeling- die zorgt er makkelijk voor dat er een vorm van “dubbeldenken” ontstaat.
“Je denkt niet alleen over jezelf, voor jezelf… “
Je gaat meer en meer denken over de manier waarop je gezien wordt door de anderen, door de mensen die je beoordelen, veroordelen misschien zelfs.
En al zeker als je weet dat de omgeing jouw gedachten veroordeelt, dan vertel je niet meer wat er afspeelt in je hoofd. Al zeker als je weet dat de inhoud van jouw gedachten soms wat vergezocht is door de golven van jouw neurotransmitters in jouw brein.
“Ik vertel de buitenwereld hier niet veel over, het speelt zich af in mijn hoofd en ik weet wat zich in hun hoofd afspeelt over de inhoud van mijn hoofd (…)”
…een typisch voorbeeld van die veranderde positie in het leven…
Maar dat geeft wel een soort van existentiële eenzaamheid waaarmee je moet leren leven.
Relaties onderhouden
Je hoort regelmatig dat mensen zich voelen als “beschadigde koopwaar”, zichzelf ervaren als “damaged goods”. Dat komt ook voor met mensen die grensoverschrijdingen hebben meegemaakt. Een onterechte maar begrijpelijke gedachte natuurlijk.
Maar wat betekent dat voor jouw ‘marktwaarde’?
Want waar vind je beschadigd koopwaar? Inderdaad, in de ramsj. In de bak aanbiedingen in verband met waterschade op de Dappermarkt. In de uitverkoop… voor weinig…
Natuurlijk verdient zo’n diagnose tranen van teleurstelling. En natuurlijk verdienen tranen troost…
Maar kunnen mensen wel omgaan met zo veel kwetsbaarheid? Of trekt dat juist de predators aan, als je niet op past.
En natuurlijk is het makkelijk om dan ook nog maar weer eens de schuldkaart te trekken in de ‘blame game’ (schuld ping pong)en te zeggen: “eigens schuld… mensen kunnen nou eenmaal niet van iemand houden als die niet van zichzelf houdt” (sowieso al een enorm arrogante positie natuurlijk van mensen die zelf hoogstwaarschijnlijk een jeugd hebben meegemaakt waarin zij geliefd zijn geweest)
Maar ronduit oneerlijk ook voor mensen die ineens een “nieuwe zelf” krijgen die zij eigenlijk zouden moeten ‘lief hebben’. Dat is nogal een klus, als je ineens durft te erkennen dat jijzelf minder ‘betrouwbaar’ blijkt te zijn dan jij dacht.
Dus dat werkt nogal eens door in de relaties. Relaties worden nogal eens verbroken omdat de partner niet met de nieuwe situatie om kan gaan, of niet kan accepteren dat de partner ook een (vaak onverwachte) kwetsbaarheid blijkt te hebben. Soms blijven relaties bestaan maar ontstaat er een “Je mag blij zijn dat je mij hebt”-machts-dynamiek in de relatie, die daarvoor niet aanwezig was… Hou dan maar eens van jezelf… Dat vereist vaak best de nodige coaching/therapie/groei-aandacht.
Diagnose-schaamte
Allemaal redenen waarom het volledig normaal is dat je ineens de schaamte voelt die bij een diagnose hoort. Niet dat het terecht is!
Maar omdat schaamte een sociaal gevoel is en omdat jouw sociale status ineens verschoven is door een diagnose, daardoor is de kans groot dat je er verstandig aan doet om even heel bewust om te gaan met deze diagnose-schaamte. Dat je ‘m minstens begrijpt en dat je snapt dat ie met risico’s komt voor jouw relaties.
Je bent meer waard dan je denkt, of beter geegd: dan dat je jezelf voelt (zelfs met de diagnose “narcisme” die dat gevoel overschreeuwt). Maar daar heb je helemaal niks aan, aan zo’n opmerking. Dat had je jezelf ook al wel bedacht.
Het betekent niks totdat je ‘m gaandeweg begint te voelen (en dat kost nou eenmaal tijd en positieve ervaringen).
Dus alles wat ik met dit stukje hoop te bereiken is dat je jezelf bewust bent van het bestaan ervan… Dat je misschien door jouw diagnose niet eerlijk naar de wereld kijkt… Maar dat je door de diagnose-schaamte misschien niet eerlijk naar jezelf kijkt in de spiegel.
Voor het stellen van vragen +klik hier+
Contact pagina: +klik hier+
of reageer hier:
Als je aanvullingen of opmerkingen hebt: plaats hieronder een reactie…
westcoachingblog.wordpress.com 